اعمال روز جمعه
شرح اعمال روز جمعه
پس آن بسيار است و در اينجا اكتفا مي شود به چند عمل:
اوّل آن كه در نماز صبح آن در ركعت اوّل سوره جُمعه بخواند و در ركعت دوّم توحيد،
دوّم آن كه بعد از نماز صبح پيش از آن كه سخن بگويد اين دعا بخواند تا كفّاره گناهان او باشد از جمعه تا جمعه ديگر:
اَللّهُمَ ماقُلْتُ في جُمُعَتي هذِهِ مِنْ قَوْلٍ، اَوْ حَلَفْتُ فيها مِنْ حَلْفٍ، اَوْ نَذَرْتُ فيها
در این روز جمعه ام گویم یا سوگندی که در آن خوردم یا نذری که در آن کردم پس در تمام آنها خدایا هر گفتاری که
مِنْ نَذْرٍ، فَمَشِيَّتُكَ بَيْنَ يَدَيْ ذلِكَ كُلِّهِ، فَما شِئْتَ مِنْهُ اَنْ يَكُونَ كانَ، وَ ما
مشیت و اراده تو پیش از همه آنها است آنچه از آن بخواهی می شود و آنچه
لَمْ تَشَأْ مِنْهُ لَمْ يَكُن، اَللّهُمَّ اغْفِرْ لي وَ تَجاوَزْ عَنّي ، اَللّهُمَّ مَنْ
نخواهی نمی شود خدایا مرا بیامرز و از من بگذر خدایا هر که را تو رحمت براو فرستادی پس رحمت من هم بر او باد
صَلَّيْتَ عَلَيْهِ، فَصَلوتي عَلَيْهِ وَ مَنْ لَعَنْتَ فَلَعْنَتي عَلَيْهِ
و هر که را تو از رحمتت دور کردی پس لعنت من هم بر او باد
و اَقَلاًّ در هر ماهي يك مرتبه اين عمل را بجا آورد و روايت است كه هر كه بعد از نماز صبح در روز جمعه بنشيند و مشغول تعقيب باشد تا آفتاب طالع گردد در فردوس اعلي هفتاد درجه براي او بلند گردانند و شيخ طوسي روايت كرده است كه سُنَّت است كه اين دعا را در تعقيب نماز صبح روز جمعه بخواند:
اَللّهُمَّ اِنّي تَعَمَّدْتُ اِلَيْكَ بِحاجَتي ، وَ اَنْزَلْتُ اِلَيْكَ الْيَوْمَ فَقْري وَ
خدایا من بخواسته خود تو را قصد کردم و امروز بار فقر و نیازمندی و
فاقَتي وَمَسْكَنَتي ، فَاَنَا لِمَغْفِرَتِكَ اَرْجي مِنّي لِعَمَلي وَ لَمَغْفِرَتُكَ وَ
بیچارگی ام را بدرگاه تو فرود آوردم و من به آمرزش تو امیدوارتر از کردار خود هستم و مسلّماً آمرزش و
رَحْمَتُكَ اَوْسَعُ مِنْ ذُنُوبي فَتَوَلَّ قَضآءَ كُلِّ حاجَةٍ لي بِقُدْرَتِكَ عَلَيْها،
رحمت تو وسیع تر از گناهان من است پس به عهده گیر برآوردن هر حاجتی که دارم بدان جهت که قدرت بر آن داری
وَ تَيْسيرِ ذلِكَ عَلَيْكَ، وَ لِفَقْري اِلَيْكَ، فَاِنّي لَمْ اُصِبْ خَيْراً قَطُّ اِلاَّ مِنْكَ،
و بر تو آسان است و برای آنکه من هم نیازمند به تو هستم زیرا هرگز به خیر نرسیده ام جز از جانب تو
وَ لَمْ يَصْرِفْ عَنّي سُوءً قَطُّ اَحَدٌ سِواكَ، وَ لَسْتُ اَرْجُو لأخِرَتي وَ
و هیچ کس از من هرگز بدی را دفع نکرده جز تو و من برای آخرت و
دُنْيايَ، وَ لا لِيَوْمِ فَقْري ، يَوْمَ يُفْرِدُني النَّاسُ في حُفْرَتي ، وَ اُفْضي اِلَيْكَ بِذَنْبي سِواكَ
دنیا و روز نیازم روزی که مرا در قبرم تنها گذارند و گناهم را بسویت آرم جز به تو به کسی امید ندارم
سوم: روايت است كه هركه بعداز نماز ظهر و نماز صبح در روز جمعه و غير جمعه بگويد:
اَللّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ
خدایا درود فرست بر محمد و آل محمد و فرج ایشان را نزدیک گردان
نميرد تا حضرت قائم عليه السلام را دريابد و اگر صد مرتبه اين صلوات را بخواند حقّ تعالي شصت حاجت او را برآورد سي از حاجات دنيا و سي از حاجات آخرت.
چهارم بعد از نماز صبح سوره الرّحْمن بخواند و بعد از فَبِأيِّ آلآءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ بگويد
لا بِشيْ ءٍ مِنْ آلآئكَ رَبِّ اُكَذِّبُ
هیچ یک از نعمت های تو را پروردگارا
مورد تکذیب قرار نمی دهم
پنجم شيخ طوسي رحمه الله فرموده كه سنّت است بعد از نماز صبح روز جمعه صد مرتبه توحيد و صد مرتبه صلوات بر محمّد و آل محمّد بفرستد و صد مرتبه استغفار كند وهر يك از اين سوره ها را بخواند: نساء، هود، كهف، صافّات، الرّحمن.
ششم سوره اَحْقاف و مؤمنين بخواند از حضرت صادق عليه السلام مرويست كه هر كه در هر شب جمعه يا هر روز جمعه سوره اَحْقاف بخواند ترسي در دنيا به او نرسد و از فزع اكبر قيامت ايمن گردد و نيز فرموده هر كه سوره مؤمنين را در هر جمعه مداومت نمايد خداوند تعالي ختم فرمايد اعمال او را به سعادت و منزل او در فردوس اَعْلي با پيغمبران و مرسلين باشد.
هفتم سوره قُلْ يا اَيُّهَا الْكافِرُونَ را بخواند پيش از طلوع آفتاب ده مرتبه و دعا كند تا دعايش مستجاب شود و روايت شده كه حضرت امام زين العابدين عليه السلام چون صبح روز جمعه مي شد آية الكرسي مي خواند تا ظهر و چون از نمازها فارغ مي شد شروع مي كرد بخواندن سوره اِنَّا اَنْزَلْناهُ و بدانكه از براي خواندن آيةالكرسي عَلَي التَّنْزيلِ در روز جمعه فضيلت بسيار روايت شده.
هشتم غُسل جمعه كند و آن از سنّت هاي مؤَكَّده است و روايت شده كه حضرت رسول صلي الله عليه وآله به حضرت امير المؤمنين عليه السلام فرمود كه يا علي در هر جمعه غُسل كن اگر چه بايد كه قوت روز خود را بفروشي و آب بخري و غسل كني و گرسنه بماني زيرا كه هيچ سنّتي بزرگ تر از اين نيست و از حضرت صادق عليه السلام منقول است كه هركه در روز جمعه غسل كند و اين دعا را بخواند:
اَشْهَدُ اَنْ لااِلهَ اِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ، وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ
گواهی دهم که معبودی جز خدای یگانه نیست که شریکی ندارد و گواهی دهم که محمد بنده و رسول
اَللّهُمَ صَلِ عَلي مُحَمَّدٍوَآلِ مُحَمَّدٍ،وَاجْعَلْني مِنَ التَّوَّابينَ، واجْعَلْني مِنَ المُتَطَهِّرينَ
او است درود فرست بر محمد و آل محمد و مرا از توبه کنندگان و پاکیزه شدگانم قرارده
براي او طهارتي باشد تا جمعه آينده يعني از گناهان پاك شود يا اعمال او با طهارت معنوي و مقبول واقع شود و احوط آن است كه تا ممكن شود غسل جمعه را ترك نكنند و وقت آن بعد از طلوع فجر است تا زوال آفتاب و هر چه به زوال نزديك شود بهتر است.
نهم سر را بخَطْمي بشويد كه امان مي بخشد از پيسي و ديوانگي.
دهم ناخن و شارب بگيرد كه فضيلت زياد دارد و روزي را زياد مي كند و از گناه پاك مي كند تا جمعه ديگر و امان مي بخشد از ديوانگي و خوره و پيسي و در آن حين بخواند بِسْمِ اللَّهِ وَبِاللَّهِ، وِعلي سُنَّةِ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ و در گرفتن ناخن ابتدا كند به انگشت كوچك دست چپ و ختم كند به انگشت كوچك دست راست و همچنين كند در گرفتن ناخن هاي پاي خود نيز پس ريزهاي ناخن را دفن كند.
يازدهم بوي خوش بكار برد و جامه هاي پاكيزه خود را بپوشد.
دوازدهم تصدّق كند كه موافق روايتي صدقه در شب جمعه و روز آن هزار برابر اوقات ديگر است.
سيزدهم آن كه براي اهل و عيال چيز نيكوي تازه از ميوه و گوشت بخرد تا شاد شوند به آمدن جمعه.
چهاردهم هنگامي كه ناشتا است انار بخورد و هفت برگ كاسني پيش از زوال بخورد و از حضرت موسي بن جعفرعليه السلام مرويست كه هر كه يك انار در روز جمعه ناشتا بخورد تا چهل روز دلش را نوراني گرداند و اگر دو انار بخورد تا هشتاد روز و اگر سه انار بخود تا صد و بيست روز و وسوسه شيطان را از او دور گرداند و هر كه وسوسه شيطان از او دور گردد معصيت خدا نكند و هركه معصيت خدا نكند داخل بهشت شود و شيخ در مصباح فرموده فضيلت بسيار روايت شده در خوردن انار در روز جمعه و در شب آن.
پانزدهم خود را از كارهاي دنيا فارغ سازد و مشغول به آموختن مسائل دين خود شود نه آن كه روز جمعه را صرف كند به سير و گشت و تفرّج در باغ ها و مزارع مردم و مصاحبت با اراذل و بيعاران و مسخره گي و عيب گوئي مردمان و خنده هاي قهقهه و خواندن اشعار و خَوْض در باطل و امثال اين ها كه مفاسدش زياده از آن است كه ذكر شود، و از حضرت صادق عليه السلام منقول است كه اُفّ باد بر مسلماني كه در هفته روز جمعه را صرف آموختن مسائل دين خود نگرداند و براي اين امر خود را از كارهاي ديگر فارغ نسازد، واز حضرت رسول صلي الله عليه آله منقول است كه هرگاه ببينيد كه در روزجمعه مرد پيري تواريخ جاهليّت و كفر را براي مردم نقل مي كند سنگ ريزه بر سرش بزنيد.
شانزدهم هزار مرتبه صلوات بفرستد و از حضرت امام محمد باقرعليه السلام مرويست كه هيچ عبادتي در روز جمعه نزد من محبوب تر نيست از صلوات بر محمّد وآل مُطَهَّرِ او صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِمْ اَجْمَعينَ مؤلف گويد كه اگر فرصت نكرد اَقَلاًّ صد مرتبه صلوات را ترك نكند تا در قيامت روي او نوراني شود و روايت شده كه هر كه در روز جمعه صد مرتبه صلوات فرستد و صد مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبّي واَتُوبُ اِلَيْهِ بگويد و صد مرتبه توحيد بخواند البتّه آمرزيده شود و نيز روايت است كه صلوات بر محمّد و آل محمّد در مابين ظهر و عصر برابر است با هفتاد حجّ.
هفدهم زيارت حضرت رسول و ائمّه طاهرين سَلامُ اللَّه عَلَيْهِمْ اَجْمَعينَ نمايد و بيايد كيفيّت آن در باب زيارات.
هيجدهم به زيارت اموات و زيارت قبر پدر و مادر يا يكي از ايشان برود كه فضيلت دارد و از حضرت باقرعليه السلام روايت شده كه زيارت كنيد مردگان را در روز جمعه كه مي دانند كيست كه به زيارت ايشان رفته است و شاد مي شوند.
نوزدهم دعاي ندبه را كه از اعمال اَعْيادِ اَرْبَعَه است بخواند و بيايد بعد از اين در محلّ خودش انشاءاللّه تعالي.
بيستم بدان كه از براي روز جمعه به غير از نافله آن كه بيست ركعت است و كيفيّت آن بنا بر مشهور آن است كه شش ركعت آن در وقتي كه آفتاب پهن شود بجا آورده شود و شش ركعت ديگر وقت چاشت و شش ركعت ديگر نزديك زوال و دو ركعت بعد از زوال پيش از فريضه و يا آنكه شش ركعت اوّل را بعد از نماز جمعه يا ظهر بجا آورد به نحوي كه در كتب فُقَهاءِ و مَصابيح ذكر شده نمازهاي ديگر نيز نقل شده و آنها بسيار است و ذكر بعضي از آنها در اينجا مناسب است اگر چه اكثر آنها اختصاصي به جمعه ندارد لكن در روز جمعه بجا آوردن آنها افضل است از جمله آنها است نماز كامله.