احکام تبیان - پاسخ رهبری معظم به سوالات شرعی - آموزش پزشكى

1308 - دانشجویان دانشگاه پزشکی (دختر یا پسر) برای آموزش چاره ای جز معاینه فرد اجنبی از طریق لمس و نظر ندارند وچون این معاینات جزء برنامه درسی است و برای کارآموزی و آمادگی آنان برای معالجه بیماران در آینده مورد نیاز است و عدمانجام آن باعث می شود از تشخیص بیماری افراد مریض عاجز باشند و این امر منجر به طولانی شدن دوران بیماری افراد بیمار وگاهی فوت آنان می شود، بنا بر این آیا این معاینات جایز است یا خیر؟
ج. اگر از موارد ضروری برای کسب تجربه و آگاهی از نحوه درمان بیماران و نجات جان آنان باشد، اشکال ندارد .

1309 - در صورتی که هنگام ضرورت، معاینه بیمارانی که محرم نیستند، توسط دانشجویان رشته پزشکی جایز باشد، مرجعتشخیص این ضرورت چه کسی است؟
ج. تشخیص ضرورت موکول به نظر دانشجو با ملاحظه شرایط است .

1310 - گاهی در هنگام آموزش با مسأله معاینه غیرمحارم مواجه می شویم و نمی دانیم این کار برای آینده ضرورت دارد یاخیر؟ ولی به هرحال جزیی از روش درسی دانشگاه ها و وظیفه دانشجویی رشته پزشکی و یا حتّی تکلیفی از طرف استاد استبا توجه به این مطالب آیا انجام معاینات مزبور برای ما جایز است؟
ج. مجرّد این که معاینه پزشکی، از برنامه های آموزشی و یا از تکالیف استاد به دانشجو است، مجوّز شرعی برای ارتکاب امرخلاف شرع محسوب نمی شود بلکه ملاک دراین زمینه فقط نیاز آموزشی برای نجات جان انسان و یا اقتضای ضرورت می باشد.

1311 - آیا در معاینه نامحرم که به خاطر ضرورت آموزش پزشکی وکسب تجربه و مهارت صورت می گیرد، بین معاینه اعضایتناسلی و سایر اعضای بدن تفاوت وجود دارد؟ بعضی از دانشجویان که بعد از اتمام تحصیل برای معالجه بیماران به روستاها ونقاط دوردست می روند، گاهی مجبور به زایمان زن و یا درمان آثار آن از قبیل خونریزی شدید می شوند، این کار چه حکمیدارد؟ بدیهی است که اگر این خونریزی و بیماری های دیگر به سرعت درمان نشود حیات زنی که تازه زایمان کرده، در خطر خواهدبود، با علم به این که شناخت راه های معالجه این بیماری ها مستلزم کارآموزی در هنگام تحصیل علم پزشکی می باشد؟
ج. هنگام ضرورت، فرقی بین حکم معاینه اعضای تناسلی و غیر آن ها نیست و ملاک کلی، احتیاج به تمرین و فراگیری علمپزشکی برای نجات جان انسان می باشد و در این موارد باید به مقدار ضرورت اکتفا شود.

1312 - غالباً در معاینه اعضای تناسلی اعم از این که توسط فرد مُُماثل صورت بگیرد یا خیر، احکام شرعی مانند نگاه کردنپزشک یا دانشجو از طریق آینه، رعایت نمی شود و چون ما برای فراگیری چگونگی تشخیص بیماری ها از آنان تبعیت می کنیم،وظیفه ما چیست؟
ج. تحصیل و فراگیری علم پزشکی از طریق معایناتی که فی نفسه حرام هستند، در مواردی که یادگرفتن این علم و شناخت راههای درمان بیماری ها متوقف بر آن باشد، اشکال ندارد، مشروط بر این که دانشجو اطمینان داشته باشد که توانایی نجات جانانسان ها در آینده متوقف بر اطلاعاتی است که از این طریق به دست می آید و همچنین مطمئن باشد که در آینده در معرضمراجعه بیماران بوده و مسئولیت نجات جان آنان را بر عهده خواهد داشت .

1313 - آیا نگاه کردن به عکس مردان و زنان غیرمسلمان که در کتاب های اختصاصی رشته درسی ما به صورت نیمه عریانوجود دارد جایز است؟
ج. اگر به قصد ریبه نباشد و خوف ترتّب مفسده هم در آن وجود نداشته باشد، اشکال ندارد .

1314 - دانشجویان رشته پزشکی در خلال تحصیل، عکس ها و فیلم های مختلفی را از اعضای تناسلی بدن به قصد آموزشمی بینند، آیا این عمل جایز است یا خیر؟ دیدن عورت غیر مُُماثل چه حکمی دارد؟
ج. نگاه کردن به فیلم ها و تصاویر فی نفسه اشکال ندارد به شرط این که به قصد لذت نبوده و خوف ارتکاب حرام هم وجودنداشته باشد. آن چه حرام است نگاه به بدن غیر مُُماثل و لمس آن است و نگاه به فیلم یا عکس عورت دیگران هم خالی ازاشکال نیست.

1315 - زن در هنگام وضع حمل چه تکلیفی دارد؟ و زنان پرستار که به زن های دیگر در هنگام وضع حمل کمک می کنند،نسبت به کشف عورت و نگاه کردن به آن چه تکلیفی دارند؟
ج. جایز نیست زنان پرستار عمداًً و بدون اضطرار، به عورت زنان در هنگام وضع حمل نگاه کنند و همچنین پزشک هم باید ازنگاه کردن و لمس بدن زنی که بیمار است، تا زمانی که اضطرار پیدا نکرده، خودداری کند و بر زنان واجب است که در صورتتوجه و توانایی، بدن خود را بپوشانند و یا از کس دیگری بخواهند این کار را انجام دهد .

1316 - در خلال تحصیلات دانشگاهی، برای آموزش از دستگاه های تناسلی مصنوعی که از مواد پلاستیکی ساخته شده انداستفاده می کنند، نگاه کردن و لمس آن ها چه حکمی دارد؟
ج. آلت و عورت مصنوعی حکم عورت واقعی را ندارد و نگاه کردن و لمس آن ها اشکال ندارد مگر آن که به قصد ریبه بوده و یاموجب تحریک شهوت گردد.

1317 - مباحث من راجع به تحقیقاتی است که در محافل علمی غرب راجع به تسکین درد از طریق معالجه با موسیقی،معالجه با لمس، معالجه با رقص، معالجه با دارو و معالجه از طریق الکتریسیته مطرح است و مباحث آنان در این زمینه نتیجههم داده است، آیا شرعاً مبادرت به این تحقیقات جایز است؟
ج. تحقیق راجع به امور مذکور و آزمایش مقدار تأثیر آن ها در درمان بیماری ها شرعاًً اشکال ندارد به شرطی که مستلزم ارتکاباعمالی که شرعاً حرام هستند نباشد.

1318 - آیا در صورتی که آموزش اقتضا کند، جایز است زنان پرستار به عورت زن دیگر نگاه کنند؟
ج. اگر درمان بیماری ها و یا نجات نفس محترمی متوقف بر درسی باشد که یاد گرفتن آن مستلزم نگاه به عورت دیگران است،اشکال ندارد .