احکام تبیان - پاسخ رهبری معظم به سوالات شرعی - شروط تقلید

9 - آیا تقلید از مجتهدی که متصدی مقام مرجعیت نبوده و رساله عملیه هم ندارد، جایز است؟
ج. در صحّت تقلید از مجتهد جامع الشرایط، تصدّی مرجعیت یا داشتن رساله عملیه شرط نیست، لذا اگر برای مکلّفی که قصدتقلید از او را دارد، ثابت شود که وی مجتهد جامع الشرایط است، تقلید اشکال ندارد .

10 - آیا تقلید از کسی که در یکی از ابواب فقه مثل نماز و روزه به درجه ی اجتهاد رسیده، جایز است؟
ج. فتوای مجتهد متجزّی که تنها در برخی ابواب فقهی دارای فتوا و نظر اجتهادی است برای خودش حجت است، ولی جوازتقلید دیگران از او محل اشکال است

11 - آیا تقلید از علمای کشورهای دیگر که دست رسی به آنان امکان ندارد، جایز است؟
ج. در تقلید از مجتهد جامع الشرایط شرط نیست که مجتهد اهل کشور مکلّف و یا ساکن در محل سکونت او باشد .

12 - آیا عدالت معتبر در مجتهد و مرجع تقلید با عدالت معتبر در امام جماعت از حیث شدّت و ضعف تفاوت دارد؟
ج. با توجه به حسّاسیت و اهمیت منصب مرجعیت در فتوا، بنا بر احتیاط واجب، شرط است که مجتهدِِ مرجع تقلید علاوه برعدالت، قدرت تسلّط بر نفس سرکش را داشته و حرص به دنیا نداشته باشد .

13 - این که گفته می شود باید از مجتهدی تقلید نمود که عادل باشد، مقصود از عادل چه کسی است؟
ج. عادل کسی است که پرهیزگاری او به حدی رسیده باشد که از روی عمد مرتکب گناه نشود .

14 - آیا اطلاع از اوضاع زمان و مکان از شرایط اجتهاد است؟
ج. ممکن است این شرط در بعضی از مسائل دخیل باشد .

15 - بنا بر نظر حضرت امام راحل (قدّس سرّه) مرجع تقلید باید علاوه بر علم به احکام عبادات و معاملات، نسبت به همه امورسیاسی، اقتصادی، نظامی ، اجتماعی و رهبری، عالم و آگاه باشد. ما در گذشته مقلّد حضرت امام بودیم، بعد از رحلت ایشان باراهنمایی تعدادی از علما و تشخیص خودمان لازم دانستیم به جناب عالی رجوع نموده و از شما تقلید کنیم تا بین مرجعیت ورهبری جمع کرده باشیم، نظر شما در این مورد چیست؟
ج. شرایط صلاحیت مرجعیت تقلید، در تحریرالوسیله و رساله های دیگر به تفصیل ذکر شده است، و تشخیص فرد شایستهتقلید موکول به نظر خود مکلّف است .

16 - آیا در تقلید، اعلمیت مرجع شرط است یا خیر؟ معیار و ملاک اعلمیت چیست؟
ج. در مسائلی که فتوای اعلم با فتوای غیر اعلم اختلاف دارد، احتیاط آن است که از اعلم تقلید کند و ملاک اعلمیت این استکه آن مرجع نسبت به سایر مراجع قدرت بیشتری بر شناخت حکم الهی داشته باشد و بهتر بتواند احکام شرعیه را از ادلّهاستنباط کند و همچنین نسبت به اوضاع زمان خود به مقداری که در تشخیص موضوعات احکام و ابراز نظر فقهی مؤثر است،آگاه تر باشد .

17 - آیا تقلید کسی که از جهت احتمال عدم وجود شرایط معتبر تقلید در مجتهد اعلم، از مجتهد غیر اعلم تقلید کرده است،محکوم به بطلان است؟
ج. بنا بر احتیاط، تقلید از غیر اعلم در مسائل مورد اختلاف، به مجرد احتمال عدم وجود شرایط معتبر در اعلم، جایز نیست .

18 - اگر ثابت شود که تعدادی از علما در بعضی از مسائل اعلم هستند، یعنی هر کدام از آنان در مسأله معینی اعلم باشند،آیا تقلید از هر یک از آنان جایز است؟
ج. تبعیض در تقلید اشکال ندارد و اگر اعلمیت هر یک از آنان در مسائلی که مکلف بنا دارد در آن مسائل از او تقلید کند محرزشود، بنا بر احتیاط، تبعیض در تقلید در صورت اختلاف فتوا در مسائل مورد نیاز مقلّد، واجب است .

19 - آیا با وجود اعلم، تقلید از غیر اعلم جایز است؟
ج. در مسائلی که فتوای غیر اعلم مخالفِ فتوای اعلم نباشد، رجوع به غیر اعلم اشکال ندارد .

20 - نظر جناب عالی در اشتراط اعلمیت مرجع تقلید چیست و دلیل آن کدام است؟
ج. در صورت تعدّد فقهای جامع الشرایط و اختلاف آنان در فتوا، بنا بر احتیاط واجب، مکلّف باید از اعلم تقلید نماید، مگر آنکه احراز شود که فتوای وی مخالف احتیاط است و فتوای غیر اعلم موافق با احتیاط. و دلیل وجوب تقلید از اعلم بنای عقلا وحکم عقل است، زیرا که اعتبار فتوای اعلم برای مقلد یقینی و اعتبار قول غیر اعلم احتمالی است .

21 - از چه کسی باید تقلید کنیم؟
ج. از مجتهدی که جامع شرایطِ فتوا و مرجعیت است، و بنا بر احتیاط باید اعلم هم باشد .

22 - آیا تقلید ابتدایی از میت جایز است؟
ج. در تقلید ابتدایی، احتیاط در تقلید از مجتهد زنده و اعلم نباید ترک شود .

23 - آیا تقلید ابتدایی از مجتهد میت، متوقف بر تقلید از مجتهد زنده است؟
ج. تقلید ابتدایی از مجتهد میت یا بقا بر تقلید او باید به تقلید از مجتهد زنده و اعلم باشد .