احکام تبیان - پاسخ رهبری معظم به سوالات شرعی - کیفیت امر به معروف و نهى از منکر

1069 - وظیفه فرزند در برابر پدر و مادر و یا زن در برابر شوهرش، اگر خمس اموال را نپردازند، چیست؟ آیا برای آنان تصرّف درمالی که خمس آن پرداخت نشده و مخلوط به حرام است با توجه به تأکیدات وارد در روایات مبنی بر عدم استفاده از آن، بهسبب آلوده کردن روح انسان جایز است؟
ج. بر آنان واجب است که هنگام مشاهده ترک معروف یا انجام حرام توسط پدر و مادر یا شوهر، به امر به معروف و نهی ازمنکر در صورت تحقق شرایط آن مبادرت کنند، ولی تصرّف در اموال آنان اشکال ندارد .

1070 - روش مناسبی که بهتر است فرزند در برابر پدر و مادری که بر اثر عدم اعتقاد کامل به تکالیف دینی، به آن ها اهمیتنمی دهند، اتخاذ نماید، کدام است؟
ج. واجب است که با زبان نرم و مراعات احترام ایشان به عنوان پدر و مادر، آنان را امر به معروف و نهی از منکر کند .

1071 - برادر من مسائل شرعی و اخلاقی را رعایت نمی کند و تا کنون نصیحت در او تأثیری نداشته است، وظیفه من هنگاممشاهده رفتارهای او چیست؟
ج. واجب است از اعمال خلاف شرع وی اظهار تنفّر کنید و او را به هر روش برادرانه ای که مفید و مؤثر می دانید، موعظه کنید،ولی قطع رحم، جایز نیست .

1072 - رابطه با اشخاصی که در گذشته مرتکب اعمال حرامی مانند شرب خمر شده اند، چگونه باید باشد؟
ج. معیار وضعیت فعلی اشخاص است، اگر از آن چه انجام داده اند، توبه کرده باشند، معاشرت با آنان مانند معاشرت با سایرمؤمنین است. ولی کسی که در حال حاضر هم مرتکب حرام می شود، باید او را از طریق نهی از منکر از آن کار منع کرد، و اگر ازانجام فعل حرام اجتناب نمی کند مگر با دوری جستن از او، قطع رابطه و ترک معاشرت با وی از باب نهی از منکر واجب میشود .

1073 - با توجه به هجوم مستمر فرهنگ غربی که در تضاد با اخلاق اسلامی است، و رواج بعضی از عادت های غیراسلامی،مثل به گردن آویختن صلیب طلایی توسط بعضی از مردان، و یا استفاده بعضی از زنان از مانتو با رنگ های زننده، و یا استفادهبعضی از مردان و زنان، از زیورآلات و عینک های تیره و ساعت هایی که جلب نظر می کند و استفاده از آن ها نزد عرف مردمقبیح است، و عده ای از آن ها حتی بعد از امر به معروف و نهی از منکر هم اصرار بر کار خود دارند، امیدواریم حضرت عالیروشی را که باید در برابر این افراد در پیش گرفت، بیان فرمایید.
ج. پوشیدن طلا یا آویختن آن به گردن بر مردان مطلقاًً حرام است، و پوشیدن لباس هایی که از نظر دوخت یا رنگ یا غیر آنتقلید و ترویج فرهنگ مهاجمِِ غیر مسلمانان در نظر عرف محسوب می شود، جایز نیست. همچنین استفاده از زیورآلاتی کهاستعمال آن تقلید از فرهنگ تهاجمی دشمنان اسلام و مسلمین محسوب شود، جایز نیست، و بر دیگران واجب است که دربرابر این گونه مظاهر فرهنگی تقلیدی از بیگانگان مبادرت به نهی از منکر زبانی کنند .

1074 - گاهی مشاهده می کنیم که دانشجوی دانشگاهی و یا کارمندی مرتکب فعل حرام می شود، حتی بعد از تذکرات وراهنمایی های مکرر هم از کار خود دست برنمی دارد، بلکه بر انجام کارهای زشت که باعث ایجاد جو فاسد در دانشگاه است،اصرار می ورزد، نظر شریف جناب عالی درباره اِِعمال بعضی از مجازات های اداری مؤثر مثل ثبت در پرونده آن ها چیست؟
ج. با مراعات نظام داخلی دانشگاه اشکال ندارد، و بر جوانان عزیز لازم است که مسأله امر به معروف و نهی از منکر را جدّیگرفته و شرایط و احکام شرعی آن را به دقت بیاموزند و این اصل را عام و فراگیر نموده و روش های اخلاقی و مؤثر را برای تشویق فعل معروف و جلوگیری از ارتکاب محرمات به کار بگیرند، و از استفاده از آن برای اغراض شخصی باید خودداری نمایند وبدانند که این راه بهترین و مؤثرترین روش برای ترویج کار خیر و جلوگیری از شرّ است. خداوند شما را به آن چه رضای او در آناست، موفق بدارد .

1075 - آیا جواب ندادن به سلام کسی که فعل حرام انجام می دهد، برای تنبیه او جایز است؟
ج. جوابِ سلامِ مسلمان شرعاًً واجب است، ولی اگر بر خودداری از جواب سلام به قصد نهی از منکر، عرفاًً نهی و منع از منکرصدق کند، جایز است .

1076 - اگر برای مسئولین به طور قطعی ثابت شود که بعضی از کارمندان ادارات در خواندن نماز کوتاهی کرده و یا اصلاً نمازنمی خوانند و نصیحت و راهنمایی هم تأثیری نداشته باشد، در برابر این گونه افراد چه وظیفه ای دارند؟
ج. در عین حال واجب است که از تأثیر مداومت بر امر به معروف و نهی از منکر با رعایت شرایط آن غفلت نکنند، در صورتناامیدی از تأثیر امر به معروف نسبت به آنان، اگر بر حسب مقررات قانونی محروم ساختن این گونه افراد از مزایای شغلی مجازباشد، باید در مورد آنان اجرا شود و به آنان تذکر هم داده شود که این محرومیت بر اثر سستی و کوتاهی شان در انجام اینفریضه الهی اتخاذ شده است .