احکام شرعی - احکام نماز/ - واجبات نماز/ - رکوع - تطابق با فتوای آیت الله العظمی گلپایگانی

1022 - در هر رکعت بعد از قرائت باید به اندازه ای خم شود که بتواند دست را به زانو بگذارد، و این عمل را رکوع می گویند.

1023 - اگر به اندازه رکوع خم شود ولی دستها را به زانو نگذارد اشکال ندارد.

1024 - هرگاه رکوع را بطور غیر معمول بجا آورد، مثلا به چپ یا راست خم شود،اگر چه دستهای او به زانو برسد صحیح نیست .

1025 - خم شدن باید به قصد رکوع باشد، پس اگر به قصد کار دیگری مثلا برای کشتن جانور خم شود، نمی تواند آن را رکوع حساب کند بلکه باید بایستد و دوباره برای رکوع خم شود، و به واسطه این عمل ، رکن زیاد نشده و نماز باطل نمی شود.

1026 - کسی که دست یا زانوی او با دست و زانوی دیگران فرق دارد، مثلا دستش خیلی بلند است که اگر کمی خم شود به زانو می رسد یا زانوی او پایین تر ازمردم دیگراست که باید خیلی خم شود تا دستش به زانو برسد باید به انداره معمول خم شود.

1027 - کسی که نشسته رکوع می کند باید به قدری خم شود که صورتش مقابل زانوها برسد، و بهتر است به قدری خم شود که صورت نزدیک جای سجده برسد.

1028 - ( احتياط آن است كه در ركوع ، سه مرتبه "سبحان الله " يا يك مرتبه "سبحان ربي العظيم و بحمده " بگويد و سزاوار است به قدر امكان مراعات اين احتياطبشود اگر چه مطلق ذكر از تحميد و تسبيح و تهليل كافي است به شرط آنكه به قدر سه "سبحان الله " مثلا باشد. ولي در تنگي وقت و در حال ناچاري گفتن يك "سبحان الله "كافي است .) انسان هر ذکری در رکوع بگوید کافی است ولی احتیاط واجب آن است که به قدر سه مرتبه "سبحان الله " یا یک مرتبه "سبحان ربی العظیم و بحمده "کمتر نباشد.

1029 - ذکر رکوع باید دنبال هم و به عربی صحیح گفته شود و مستحب است آن را سه یا پنچ یا هفت مرتبه بلکه بیشتر بگویند.

1030 - در رکوع باید به مقدار ذکر واجب ، بدن آرام باشد و در ذکر مستحب هم اگر آن را به قصد ذکری که برای رکوع دستور داده اند بگوید بنابر احتیاطواجب ، آرام بودن بدن لازم است .

1031 - اگر موقعی که ذکر واجب رکوع را می گوید، بی اختیار به قدری حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج شود ( بايد بعد از آرام گرفتن بدن دوباره ذكر را بگويد، ولي اگر...) باید بعد از آرام گرفتن بدن بنابر احتیاطواجب دوباره ذکر را بگوید ولی اگر کمی حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج نشود، یا انگشتان را حرکت دهد اشکال ندارد.

1032 - اگر پیش از آن که به مقدار رکوع خم شود و بدن آرام گیرد عمدا ذکر رکوع را بگوید ( بايد بعد از رسيدن به ركوع و آرام گرفتن بدن دوباره ذكر را بگويد وبنابر احتياط لازم نماز را پس از اتمام اعاده نمايد و اگر به همان ذكر اول اكتفاكند، نماز باطل است .) نمازش باطل است .

1033 - اگر پیش از تمام شدن ذکر واجب ، عمدا سر از رکوع بردارد نمازش باطل است ، و اگر سهوا سر بردارد چنانچه پیش از آنکه از حال رکوع خارج شود، یادش بیاید که ذکر رکوع راتمام نکرده ، باید در حال آرامی بدن دوباره ذکر را بگوید،و اگر بعد از آنکه از حال رکوع خارج شد، یادش بیاید، نماز او صحیح است .

1034 - اگر نتواند به مقدار ذکر در رکوع بماند ( احتياط واجب آن است كه بقيه آن را در حال برخاستن بگويد.) در صورتی که بتواند پیش ازآنکه از حد رکوع بیرون رود ذکر را بگوید، باید در آن حال تمام کند. و اگرنتواند، در حال برخاستن ذکر را به قصد رجاء بگوید.

1035 - اگر به واسطه مرض و مانند آن در رکوع آرام نگیرد نماز صحیح است ، ولی باید پیش از آنکه از حال رکوع خارج شود، ذکر واجب یعنی "سبحان ربی العظیم وبحمده " یا سه مرتبه "سبحان الله " را بگوید.

1036 - هرگاه نتواند به اندازه رکوع خم شود باید به چیزی تکیه دهد و رکوع کندو اگر موقعی هم که تکیه داده نتواند به طور معمول رکوع کند باید به هر اندازه می تواند خم شود ( و دراين صورت ، احتياط لازم آن است كه نماز را دوباره بخواند و ركوع آن را نشسته بجا آورد، و اگر هيچ نتواند خم شود بايد موقع ركوع بنشيند و نشسته ركوع كند، و احتياط لازم آن است كه نماز ديگري هم بخواند و براي ركوع آن با سراشاره نمايد.) و اگر هیچ نتواند خم شود باید موقع رکوع بنشیند و نشسته رکوع کند، و احتیاط مستحب آن است که نماز دیگری هم بخواند و برای رکوع آن با سراشاره نماید.

1037 - کسی که می تواند ایستاره نماز بخواند اگر در حال ایستاده یا نشسته نتواند رکوع کند باید ایستاده نماز بخواند و برای رکوع با سر اشاره کند، و اگرنتواند اشاره کند باید به نیت رکوع چشمها را هم بگذارد و ذکر آن را بگوید وبه نیت برخاستن از رکوع چشمها را باز کند. و اگر از این هم عاجز است باید در قلب نیت رکوع کند و ذکر آن را بگوید.

1038 - کسی که نمی تواند ایستاده یا نشسته رکوع کند و برای رکوع فقطمی تواند در حالی که نشسته است کمی خم شود یا در حالی که ایستاده است با سراشاره کند باید ایستاده نماز بخواند و برای رکوع با سر اشاره نماید و احتیاطمستحب آن است که نماز دیگری هم بخواند و موقع رکوع آن بنشیند و هر قدر می تواندبرای رکوع خم شود.

1039 - اگر بعد از رسیدن به حد رکوع ( سر بردارد و دو مرتبه به اندازه ركوع خم شود يا بعد از آن كه به اندازه ركوع خم شود به قدري خم شود كه از اندازه ركوع بگذرد و دوباره به ركوع برگردد، چون ركوع زياد شده است نمازش باطل است .) و آرام گرفتن بدن سر بردارد و دومرتبه به قصد رکوع به اندازه رکوع خم شود نمازش باطل است ، و نیز اگر بعداز آنکه به اندازه رکوع خم شد و بدنش آرام گرفت به قصد رکوع به قدری خم شود که از اندازه رکوع بگذرد و دوباره به رکوع برگردد بنابر احتیاط واجب نمازش باطل است و بهتر آن است که نماز را تمام کند و از سر بخواند.

1040 - بعد از تمام شدن ذکر رکوع باید راست بایستد و بعد از آنکه بدن آرام گرفت به سجده رود، و اگر عمدا پیش از ایستادن یا پیش از آرام گرفتن بدن به سجده رود نمازش باطل است .

1041 - اگر رکوع را فراموش کند و پیش از آنکه به سجده برسد یادش بیاید باید بایستد بعد به رکوع رود و چنانچه به حالت خمیدگی به رکوع برگردد نمازش باطل است .

1042 - اگر بعد از آنکه پیشانی به زمین برسد یادش بیاید که رکوع نکرده ، ( بايد بايستد و ركوع را بجا آورد و بعد از تمام شدن نماز براي زيادي سجده ، احتياطا دو سجده سهو بجا آورد، و اگر احتياطا نماز را دوباره بخواند بهتراست ، و در صورتي كه در سجده دوم يادش بيايد، نمازش باطل است .)بنابر احتیاط واجب باید بایستد و رکوع را بجا آورد، و نماز را تمام کند و دوباره بخواند.

1043 - مستحب است پیش از رفتن به رکوع در حالی که راست ایستاده تکبیر بگویدو در رکوع زانوها را به عقب دهد و پشت را صاف نگه دارد و گردن را بکشد و مساوی پشت نگه دارد و بین دو قدم را نگاه کند و پیش از ذکر یا بعد از آن صلوات بفرستد ( ولي آن را به نيت ذكر ركوع نگويد، و بعد از آنكه از ركوع برخاست ...) و بعد از آنکه از رکوع برخاست و راست ایستاد، در حال آرامی بدن بگوید: "سمع الله لمن حمده ".

1044 - مستحب است در رکوع زنها دست را از زانو بالاتر بگذارند و زانوهارا به عقب ندهند.