احکام شرعی - احکام خرید و فروش/ - شرایط فروشنده و خریدار - تطابق با فتوای آیت الله العظمی گلپایگانی

2081 - برای فروشنده و خریدار شش چیز شرط است : اول : آنکه بالغ باشند. دوم :َنکه عاقل باشند. سوم : ( آنكه سفيه نباشند، يعني مال خود را در كارهاي بيهوده مصرف نكنند.چهارم ...) آنکه حاکم شرع آنان را از تصرف در اموالشان جلوگیری نکرده باشد. چهارم : آنکه قصد خرید و فروش داشته باشند، پس اگر مثلا به شوخی بگوید مال خود را فروختم ، معامله باطل است . پنجم : آنکه کسی آنها را مجبور نکرده باشد. ششم : آنکه جنس و عوضی را که می دهند مالک باشند، یا مثل پدر و جد صغیراختیار مال در دست آنان باشد. و احکام اینها در مسایل آینده گفته خواهد شد.

2082 - معامله با بچه نابالغ باطل است ، اگر چه پدر یا جد آن بچه به اواجازه داده باشند که معامله کند، ولی اگر بچه ممیز باشد و چیز کم قیمتی را که معامله آن برای بچه ها متعارف است معامله کند، اشکال ندارد. و نیز اگر طفل وسیله باشد که پول را به فروشنده بدهد و جنس را به خریدار برساند یا جنس را به خریداربدهد و پول را به فروشنده برساند، چون واقعا دو نفر بالغ با یکدیگر معامله کرده اند، معامله صحیح است ، ولی باید فروشنده و خریدار یقین داشته باشند که طفل جنس و پول را به صاحب آن می رساند. ( يا آن كه صاحب پول يا جنس اذن داده باشد كه آن را به بچه بدهد تا به او برساند. (توضيح : آيةالله گلپايگاني عبارت "ولي اگر بچه مميز باشد و چيز كم قيمتي را كه معامله آن براي بچه ها متعارف است معامله كند، اشكال ندارد" را كه در متن ذكر شده ندارد.))

2083 - اگر از بچه نابالغ چیزی بخرد یا چیزی به او بفروشد باید جنس یاپولی را که از او گرفته به صاحب آن بدهد یا از صاحبش رضایت بخواهد، و اگرصاحب آن را نمی شناسد و برای شناختن او هم وسیله ای ندارد باید چیزی را که ازبچه گرفته از طرف صاحب آن مظالم بدهد، ( و احتياط لازم آن است كه از حاكم شرع هم اذن بگيرد، و اگر پول ياجنس مال خود بچه باشد بايد به ولي او برساند يا از ولي او اذن بگيرد، و اگر اورا پيدا نكرد به حاكم شرع بدهد.) ولی اگر چیزی را که گرفته مال خودصغیر باشد باید به ولی اش برساند، و اگر او را پیدا نکرد به حاکم شرع بدهد.

2084 - اگر کسی با بچه نابالغ معامله کند و جنس یا پولی که به بچه داد ازبین برود، نمی تواند از بچه یا ولی او مطالبه کند.

2085 - اگر خریدار یا فروشنده را به معامله مجبور کنند، چنانچه بعد ازمعامله راضی شود و بگوید راضی هستم معامله صحیح است ، ولی احتیاط مستحب آن است که دوباره صیغه معامله را بخوانند.

2086 - اگر انسان مال کسی را بدون اجازه او بفروشد، چنانچه صاحب مال به فروش آن راضی نشود و اجازه نکند معامله باطل است .

2087 - پدر و جد پدری طفل در صورتی می توانند مال طفل را بفروشند که برای او مفسده نداشته باشد ( و نيز وصي پدر و وصي جد پدري اگر براي طفل مصلحت باشد مي توانند مال طفل را بفروشند، مجتهد عادل هم با نبودن ولي و با رعايت مصلحت مي توانند مال ديوانه يا طفل يتيم يا مال كسي را كه غايب است بفروشد.)، بلکه بهتر آن است که تا مصلحت نباشد نفروشند، اماوصی پدر و وصی جد پدری و حاکم شرع فقط در صورتی می توانند مال طفل را بفروشندکه مصلحت طفل در آن باشد.

2088 - اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد و بعد از فروش صاحب مال معامله را برای خودش اجازه دهد معامله صحیح است ، ( و چيزي را كه غصب كننده به مشتري داده و منفعتهاي آن از موقع معامله ، ملك مشتري است ، و چيزي را كه مشتري داده و منفعتهاي آن از موقع معامله ، ملك كسي است كه مال او را غصب كرده اند.) و احتیاط واجب آن است که مشتری و صاحب مال در منفعتی که برای جنس و عوض آن بوده با یکدیگر مصالحه کنند.

2089 - اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد به قصد این که پول آن ، مال خودش باشد، چنانچه صاحب مال معامله را اجازه نکند معامله باطل است ، و اگر برای کسی هم که مال را غصب کرده اجازه نماید ( آن معامله صحيح نيست .) صحیح بودن معامله اشکال دارد.