احکام شرعی - احکام صلح - تطابق با فتوای آیت الله العظمی خویی

2160 - صلح آن است که انسان با دیگری سازش کند که مقداری از مال یامنفعت مال خود را ملک او کند، یا از طلب یا حق خود بگذرد، ( كه او هم در عوض مقداري از مال يا منفعت مال خود را به او واگذارنمايد، يا از طلب يا حقي كه دارد بگذرد، بلكه اگر بدون آن كه عوض بگيرد مقداري از مال يا منفعت مال خود را به كسي واگذار كند يا از طلب يا حق خود بگذرد، بازهم صلح صحيح است .) خواه در برابرعوض باشد یا بدون عوض .

2161 - دو نفری که چیزی را به یکدیگر صلح می کنند باید بالغ و عاقل باشند، وکسی آنها را مجبور نکرده باشد، و قصد صلح داشته باشند، ( و بايد سفيه هم نباشند.) و حاکم شرع هم آنان را از تصرف در اموالشان جلوگیری نکرده باشد.

2162 - لازم نیست صیغه صلح به عربی خوانده شود، بلکه با هر لفظی که بفهماند باهم صلح و سازش کرده اند صحیح است .

2163 - اگر کسی گوسفندهای خود را به چوپان بدهد که مثلا یک سال نگهداری کند واز شیر آن استفاده نماید و مقداری روغن بدهد، چنانچه شیر گوسفند را در مقابل زحمتهای چوپان و آن روغن صلح کند صحیح است ، ولی اگر گوسفند را یک ساله به چوپان اجاره دهد که از شیر آن استفاده کند و در عوض مقداری روغن بدهد ( در اين صورت نيز صحيح است .) اشکال دارد.

2164 - اگر کسی بخواهد طلب یا حق خود را به دیگری صلح کند، در صورتی صحیح است که او قبول نماید. ( ولي اگر بخواهد از طلب يا حق خود بگذرد قبول كردن او لازم نيست .)

2165 - اگر انسان مقدار بدهی خود را بداند و طلبکار او نداند، چنانچه طلبکارطلب خود را به کمتر از مقداری که هست صلح کند، مثلا پنجاه تومان طلبکار باشد وطلب خود را به ده تومان صلح نماید، زیادی برای بدهکار حلال نیست ، مگر آنکه مقداربدهی خود را به او بگوید و او را راضی کند، یا طوری باشد که اگر مقدار طلب خودرا می دانست باز هم به آن مقدار صلح می کرد.

2166 - اگر بخواهند دو چیزی را که از یک جنس ، و وزن آنها معلوم است به یکدیگر صلح کنند، در صورتی صحیح است که وزن یکی بیشتر از دیگری نباشد، ( بنابر احتياط واجب ، ولي اگر وزن آنها معلوم نباشد...)ولی اگر وزن آنها معلوم نباشد، اگر چه احتمال دهند که وزن یکی بیشتر از دیگری است صلح صحیح است .

2167 - اگر دو نفر از یک نفر طلبکار باشند یا دو نفر از دو نفر دیگر طلبکارباشند و بخواهند طلبهای خود را به یکدیگر صلح کنند، چنانچه طلب آنان ازیک جنس و وزن آنها یکی باشد، مثلا هر دو ده من گندم طلبکار باشند، مصالحه آنان صحیح است ، و همچنین است اگر جنس طلب آنان یکی نباشد، مثلا یکی ده من برنج ودیگری دوازده من گندم طلبکار باشد، ولی اگر طلب آنان از یک جنس و چیزی باشد که معمولا با وزن یا پیمانه آن را معامله می کنند، در صورتی که وزن یا پیمانه آنها مساوی نباشد مصالحه آنان ( اشكال دارد.) باطل است .

2168 - اگر از کسی طلبی دارد که باید بعد از مدتی بگیرد، چنانچه طلب خود را به مقدار کمتری صلح کند و مقصودش این باشد که از مقداری از طلب خود گذشت کند و بقیه را نقد بگیرد اشکال ندارد. ( و اين حكم در صورتي است كه طلب از جنس طلا يا نقره يا جنس ديگري باشد كه با وزن يا پيمانه فروخته مي شود، و اما در غير آنها براي طلبكار جايز است كه طلب خود را به بدهكار يا غير آن به كمتر از طلب صلح نموده يا بفروشد، چنان كه در مسأله 2288 خواهد آمد.)

2169 - اگر دو نفر چیزی را با هم صلح کنند، با رضایت یکدیگر می توانند صلح رابه هم بزنند، و نیز اگر در ضمن معامله برای هر دو یا یکی از آنان حق به هم زدن معامله را قرار داده باشند، کسی که آن حق را دارد می تواند صلح را به هم بزند.

2170 - تا وقتی خریدار و فروشنده از مجلس معامله متفرق نشده اند می توانندمعامله را به هم بزنند. و نیز اگر مشتری حیوانی را بخرد تا سه روز حق به هم زدن معامله را دارد، و همچنین اگر پول جنسی را که نقد خریده تا سه روز ندهد وجنس را تحویل نگیرد، فروشنده می تواند معامله را به هم بزند، ولی کسی که مال را صلح می کند در این سه صورت حق به هم زدن صلح را ندارد، ( اما در صورتي كه طرف مصالحه در پرداخت مال المصالحه از حد متعارف تأخير كند، يا اين كه شرط شده باشد كه مثلا مال المصالحه را نقد بدهد و طرف عمل به شرط ننمايد، در اين صورت مي تواند صلح را به هم بزند، و همچنين در بقيه صورديگر كه در احكام خريد و فروش گفته شد نيز مي تواند صلح را به هم بزند.) و در هشت صورت دیگر که در احکام خرید و فروش گفته شد، می تواند صلح را به هم بزند.

2171 - اگر چیزی را که به صلح گرفته معیوب باشد می تواند صلح را به هم بزند،( ولي اگر بخواهد تفاوت قيمت صحيح و معيوب را بگيرد محل اشكال است .) ولی نمی تواند تفاوت قیمت صحیح و معیوب را بگیرد.

2172 - هرگاه مال خود را به کسی صلح نماید و با او شرط کند ( قيد "كه اگر بعد از مرگ وارثي نداشتم " در رساله آيةالله خويي ذكرنشده است .) که اگر بعد ازمرگ وارثی نداشتم باید چیزی را که به تو صلح کردم وقف کنی ، و او هم این شرط راقبول کند، باید به شرط عمل نماید.