احکام شرعی - احکام خرید و فروش/ - شرایط جنس و عوض آن - تطابق با فتوای آیت الله العظمی سیستانی

2090 - جنسی که می فروشند و چیزی که عوض آن می گیرند پنج شرط دارد. اول : آنکه مقدار آن با وزن یا پیمانه یا شماره و مانند اینها معلوم باشد. دوم : آنکه بتوانند آن را تحویل دهند، ( و گرنه معامله صحيح نيست ، مگر آنكه آن را با چيزي كه مي تواند آن راتحويل دهد، بفروشد كه در اين صورت معامله صحيح است ولي ظاهر آن است كه اگرخريدار بتواند آن چيزي را كه خريده بدست آورد هرچند فروشنده قادر نباشد كه آن رابه او تحويل دهد معامله صحيح است ، مثلا اگر اسبي را كه فرار كرده بفروشد و خريداربتواند آن را پيدا كند معامله اشكال ندارد و صحيح مي باشد و احتياج به ضميمه دراين صورت نيست . سوم :...) بنابر این فروختن اسبی که فرار کرده صحیح نیست ولی اگر بنده ای را که فرار کرده با چیزی که می تواند تحویل دهد مثلا با یک فرش بفروشد اگر چه آن بنده پیدا نشود معامله صحیح است و در غیر بنده مشکل است سوم : خصوصیاتی را که در جنس و عوض هست و به واسطه آنها میل مردم به معامله فرق می کند، معین نماید.

2091 - جنسی را که در شهری با وزن یا پیمانه معامله می کنند، در آن شهر انسان باید با وزن یا پیمانه بخرد، ولی می تواند همان جنس را در شهری که با دیدن معامله می کنند با دیدن خریداری نماید.

2092 - چیزی را که با وزن خرید و فروش می کنند با پیمانه هم می شود معامله کرد،به این طور که اگر مثلا می خواهد ده من گندم بفروشد با پیمانه ای که یک من گندم می گیرد ده پیمانه بدهد.

2093 - ( اگر معامله از جهت نبودن يكي از شرطهايي كه گفته شد - غير شرطچهارم - باطل باشد ولي خريدار و فروشنده راضي باشند كه در مال يكديگر تصرف كنندتصرف آنها اشكال ندارد.) اگر یکی از شرطهایی که گفته شد در معامله نباشد معامله باطل است ،ولی اگر خریدار و فروشنده راضی باشند که در مال یکدیگر تصرف کنند تصرف آنها اشکال ندارد.

2094 - معامله چیزی را که وقف شده باطل است ، ولی اگر بطوری خراب شود که نتواند استفاده ای را که مال برای آنها وقف شده از آن ببرند ( يا در معرض اين جهت باشد، مثلا حصير مسجد به طوري پاره شود كه نتوانند روي آن نماز بخوانند فروش آن براي متولي و كسي كه در حكم او است اشكال ندارد، و در صورتي كه ممكن باشد بايد بنا بر احتياط پول آن را در همان مسجد به مصرفي برسانند كه به مقصود وقف كننده نزديكتر باشد.)، مثلا حصیر مسجدبطوری پاره شود که نتوانند روی آن نماز بخوانند فروش آن اشکال ندارد، و درصورتی که ممکن باشد باید پول آن را در همان مسجد به مصرفی برسانند که به مقصودوقف کننده نزدیکتر باشد.

2095 - هرگاه بین کسانی که مال را برای آنان وقف کرده اند به طوری اختلاف پیدا شود که اگر مال وقف را نفروشند گمان آن برود که مال یا جانی تلف شودمی توانند آن مال را بفروشند ( بعضي گفته اند كه مي توانند آن مال را بفروشند و به مصرفي كه به مقصودوقف كننده نزديكتر است برسانند، ولي اين حكم محل اشكال است ، و ليكن اگر واقف شرط كند كه اگر صلاح در فروش وقف باشد بفروشند، فروختن آن در اين صورت اشكال ندارد.) و بین موقوف علیهم تقسیم نمایند، ولی چنانچه اختلاف با تنها فروختن و تهیه مکان دیگر برطرف می شود، لازم است آن موقوفه به محل دیگر تبدیل و یا با پول فروش آن محل دیگر خریده شود و به جای مکان اول و در همان جهت وقف اولی وقف گردد.

2096 - خرید و فروش ملکی که آن را به دیگری اجاره داده اند اشکال ندارد، ولی استفاده آن ملک در مدت اجاره مال مستأجر است ، و اگر خریدار نداند که آن ملک را اجاره داده اند یا به گمان این که مدت اجاره کم است ملک را خریده باشد پس از اطلاع می تواند معامله خودش را به هم بزند.