احکام شرعی - احکام صلح - تطابق با فتوای آیت الله العظمی سیستانی

2160 - صلح آن است که انسان با دیگری سازش کند که مقداری از مال یامنفعت مال خود را ملک او کند، یا از طلب یا حق خود بگذرد، خواه در برابرعوض باشد یا بدون عوض .

2161 - دو نفری که چیزی را به یکدیگر صلح می کنند باید بالغ و عاقل باشند، وکسی آنها را مجبور نکرده باشد، و قصد صلح داشته باشند، ( و سفيه و ممنوع از تصرف در مال به حكم حاكم شرع به واسطه ورشكستگي نباشند.) و حاکم شرع هم آنان را از تصرف در اموالشان جلوگیری نکرده باشد.

2162 - لازم نیست صیغه صلح به عربی خوانده شود، بلکه با هر لفظی که بفهماند باهم صلح و سازش کرده اند صحیح است .

2163 - اگر کسی گوسفندهای خود را به چوپان بدهد که مثلا یک سال نگهداری کند واز شیر آن استفاده نماید و مقداری روغن بدهد، چنانچه شیر گوسفند را در مقابل زحمتهای چوپان و آن روغن صلح کند صحیح است ، ولی اگر گوسفند را یک ساله به چوپان اجاره دهد که از شیر آن استفاده کند و در عوض مقداری روغن بدهد ( و مقيد نكند در خصوص روغن شير آن گوسفند، اجاره صحيح است .) اشکال دارد.

2164 - اگر کسی بخواهد طلب یا حق خود را به دیگری صلح کند، در صورتی صحیح است که او قبول نماید. ( ولي اگر بخواهد از طلب يا حق خود بگذرد قبول كردن او لازم نيست .)

2165 - اگر انسان مقدار بدهی خود را بداند و طلبکار او نداند، چنانچه طلبکارطلب خود را به کمتر از مقداری که هست صلح کند، مثلا پنجاه تومان طلبکار باشد وطلب خود را به ده تومان صلح نماید، زیادی برای بدهکار حلال نیست ، مگر آنکه مقداربدهی خود را به او بگوید و او را راضی کند، یا طوری باشد که اگر مقدار طلب خودرا می دانست باز هم به آن مقدار صلح می کرد.

2166 - ( اگر دو نفر در دست و يا بر ذمه يكديگر مالي داشته باشند و بدانندكه يكي از آن دو از ديگري بيشتر است ، چنانچه فروش آن دو مال به يكديگر ازاين جهت كه موجب ربا است حرام باشد، صلح آن دو به يكديگر نيز حرام است ، بلكه اگر زيادتر بودن يكي از آن دو مال از ديگري معلوم نباشد ولي احتمال زيادي برود،نمي توانند بنابر احتياط لازم آن دو را به يكديگر صلح نمايند.) اگر بخواهند دو چیزی را که از یک جنس ، و وزن آنها معلوم است به یکدیگر صلح کنند، در صورتی صحیح است که وزن یکی بیشتر از دیگری نباشد، ولی اگر وزن آنها معلوم نباشد، اگر چه احتمال دهند که وزن یکی بیشتر از دیگری است صلح صحیح است .

2167 - اگر دو نفر از یک نفر طلبکار باشند یا دو نفر از دو نفر دیگر طلبکارباشند و بخواهند طلبهای خود را به یکدیگر صلح کنند، ( چنانچه بطوري كه در مسأله 2166 گفته شد مستلزم ربا نباشد اشكال ندارد،مثلا اگر هر دو ده من گندم طلبكار باشند (يكي گندم اعلا و ديگري متوسط) و هر دوطلب به سر آمده باشد، مصالحه آنان صحيح است .) چنانچه طلب آنان ازیک جنس و وزن آنها یکی باشد، مثلا هر دو ده من گندم طلبکار باشند، مصالحه آنان صحیح است ، و همچنین است اگر جنس طلب آنان یکی نباشد، مثلا یکی ده من برنج ودیگری دوازده من گندم طلبکار باشد، ولی اگر طلب آنان از یک جنس و چیزی باشد که معمولا با وزن یا پیمانه آن را معامله می کنند، در صورتی که وزن یا پیمانه آنها مساوی نباشد مصالحه آنان باطل است .

2168 - اگر از کسی طلبی دارد که باید بعد از مدتی بگیرد، چنانچه طلب خود را به مقدار کمتری صلح کند و مقصودش این باشد که از مقداری از طلب خود گذشت کند و بقیه را نقد بگیرد اشکال ندارد. ( و اين حكم در صورتي است كه طلب از جنس طلا يا نقره يا جنس ديگري باشد كه با وزن يا پيمانه فروخته مي شود، و اما در غير آنها براي طلبكار جايز است كه طلب خود را به بدهكار يا غير آن به كمتر از طلب صلح نموده يا بفروشد، چنان كه در مسأله 2288 خواهد آمد.)

2169 - اگر دو نفر چیزی را با هم صلح کنند، با رضایت یکدیگر می توانند صلح رابه هم بزنند، و نیز اگر در ضمن معامله برای هر دو یا یکی از آنان حق به هم زدن معامله را قرار داده باشند، کسی که آن حق را دارد می تواند صلح را به هم بزند.

2170 - تا وقتی خریدار و فروشنده از مجلس معامله متفرق نشده اند می توانندمعامله را به هم بزنند. و نیز اگر مشتری حیوانی را بخرد تا سه روز حق به هم زدن معامله را دارد، و همچنین اگر پول جنسی را که نقد خریده تا سه روز ندهد وجنس را تحویل نگیرد، ( همان گونه كه در مسأله 2124 گذشت ، فروشنده مي تواند معامله را به هم بزند، ولي كسي كه مالي را صلح مي كند در اين سه صورت حق به هم زدن صلح را ندارد،اما در صورتي كه طرف مصالحه در پرداخت مال المصالحه از حد متعارف تأخير كند،يا اين كه شرط شده باشد كه مثلا مال المصالحه را نقد بدهد و طرف عمل به شرطننمايد، در اين صورت مي تواند صلح را به هم بزند، و همچنين در بقيه صور ديگر كه در احكام خريد و فرش گفته شد نيز مي تواند صلح را به هم بزند، مگر در صورتي كه يكي از دو طرف مصالحه مغبون شده باشد، كه در اين صورت معلوم نيست بتواندمعامله را به هم بزند.) فروشنده می تواند معامله را به هم بزند، ولی کسی که مال را صلح می کند در این سه صورت حق به هم زدن صلح را ندارد، و در هشت صورت دیگر که در احکام خرید و فروش گفته شد، می تواند صلح را به هم بزند.

2171 - اگر چیزی را که به صلح گرفته معیوب باشد می تواند صلح را به هم بزند،( ولي اگر بخواهد تفاوت قيمت صحيح و معيوب را بگيرد محل اشكال است .) ولی نمی تواند تفاوت قیمت صحیح و معیوب را بگیرد.

2172 - هرگاه مال خود را به کسی صلح نماید و با او شرط کند ( قيد "كه اگر بعد از مرگ وارثي نداشتم " در رساله آيةالله سيستاني ذكرنشده است .) که اگر بعد ازمرگ وارثی نداشتم باید چیزی را که به تو صلح کردم وقف کنی ، و او هم این شرط راقبول کند، باید به شرط عمل نماید.