احکام شرعی - احکام نذر و عهد - تطابق با فتوای آیت الله العظمی مکارم

2640 - نذر آن است که انسان ( كار خيري را براي خدا بر عهده خود قرار دهد، يا ترك كاري كه نكردن آن بهتر است .) ملتزم شود که کار خیری را برای خدا بجاآورد، یا کاری را که نکردن آن بهتر است برای خدا ترک نماید.

2641 - در نذر باید صیغه خوانده شود و لازم نیست آن را به عربی بخوانند، پس اگر بگوید: "چنانچه مریض من خوب شود، برای خدا بر من است که ده تومان به فقیر بدهم "، نذر او صحیح است . ( بلكه اگر بگويد: "نذر مي كنم براي خدا، اگر فلان حاجت من روا شود فلان كار خير را انجام دهم "، كافي است .)

2642 - نذر کننده باید مکلف و عاقل باشد و به اختیار و قصد خود نذر کند. بنابراین نذر کردن کسی که او را مجبور کرده اند، یا به واسطه عصبانی شدن ( و از دست دادن اختيار صحيح نيست .)بی اختیار نذر کرده ، صحیح نیست .

2643 - آدم سفیهی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف می کند، ( و همچنين كسي كه حاكم شرع او را به خاطر ورشكست شدن ، از تصرف دراموالش جلوگيري كرده ، نذرهاي مربوط به اموالشان صحيح نيست .) چنانچه باحال سفاهت بالغ شده باشد یا حاکم شرع او را از تصرف در اموالش جلوگیری کرده باشد، نذرهای مربوط به مالش صحیح نیست .

2644 - ( نذر زن اگر مزاحم حقوق شوهر باشد، بي اجازه او باطل است ، و اگر مزاحم نباشد، احتياط مستحب آن است كه با اجازه او باشد.) نذر زن بی اجازه شوهرش باطل است .

2645 - اگر زن با اجازه شوهر نذر کند، شوهرش ( اگر زن در جايي كه احتياج به اجازه شوهر دارد با اجازه او نذر كند،شوهرش بنابر احتياط واجب نمي تواند نذر او را به هم بزند، يا او را از عمل كردن به نذر جلوگيري نمايد.) نمی تواند نذر او را به هم بزند، یا او را از عمل کردن به نذر جلوگیری نماید.

2646 - ( نذر فررند احتياجي به اجازه پدر ندارد مگر اين كه كار او مايه آزارپدر باشد كه در اين صورت نذر او صحيح نيست .) هرگاه فرزند نذری کند اگر چه بدون اجازه پدر هم باشد باید به آن نذرعمل نماید.

2647 - انسان کاری را می تواند نذر کند که انجام آن برایش ممکن باشد، ( پايان مسأله در رساله آيةالله مكارم شيرازي .) بنابراین کسی که نمی تواند پیاده کربلا برود، اگر نذر کند که پیاده برود نذر او صحیح نیست .

2648 - ( كاري را كه انسان نذر مي كند بايد شرعا مطلوب باشد، بنابراين اگر نذركند...) اگر نذر کند که کار حرام یا مکروهی را انجام دهد، یا کار واجب یامستحبی را ترک کند، نذر او صحیح نیست .

2649 - اگر نذر کند که کار مباحی را انجام دهد یا ترک نماید، چنانچه به جاآوردن آن و ترکش از هر جهت مساوی باشد، نذر او صحیح نیست ، و اگر انجام آن ازجهتی بهتر باشد و انسان به قصد همان جهت نذر کند، مثلا نذر کند غذایی را بخورد که برای عبادت قوت بگیرد، ( يا غذاي كه مايه سستي بدن او براي انجام عبادت مي شود ترك نمايد، نذراو صحيح است .) نذر او صحیح است ، و نیز اگر ترک آن از جهتی بهترباشد، و انسان برای همان جهت نذر کند که آن را ترک نماید، مثلا برای این که دودمضر است ، نذر کند که آن را استعمال نکند، نذر او صحیح می باشد.

2650 - ( لازم نيست جزئيات و خصوصيات عملي كه نذر كرده مطلوب باشد، همين كه اصل آن شرعا مطلوب باشد كافي است ، مثلا اگر نذر كند شب اول هر ماه نماز شب بخواند صحيح است و بايد به آن عمل كند، يا اگر نذر كند در محل خاصي فقرا رااطعام نمايد، بايد مطابق آن عمل نمايد.) اگر نذر کند نماز واجب خود را در جایی بخواند که بخودی خود ثواب نماز در آنجا زیاد نیست ، مثلا نذر کند نماز را در اطاق بخواند، چنانچه نمازخواندن در آنجا از جهتی بهتر باشد مثلا به واسطه این که خلوت است انسان حضورقلب پیدا می کند، نذر صحیح است .

2651 - اگر نذر کند عملی را انجام دهد، باید همانطور که نذر کرده بجا آورد.پس اگر نذر کند که روز اول ماه صدقه بدهد یا روزه بگیرد یا نماز اول ماه بخواند،چنانچه قبل از آن روز یا بعد از آن به جا آورد، کفایت نمی کند. و نیز اگر نذر کندکه وقتی مریض او خوب شد، صدقه بدهد، چنانچه پیش از آن که خوب شود صدقه رابدهد، کافی نیست .

2652 - اگر نذر کند روزه بگیرد ولی وقت و مقدار آن را معین نکند چنانچه یک روز روزه بگیرد، کافی است . و اگر نذر کند نماز بخواند و مقدار و خصوصیات آن رامعین نکند، اگر یک نماز دو رکعتی بخواند کفایت می کند واگر نذر کند صدقه بدهد و جنس و مقدار آن را معین نکند اگر چیزی بدهد که بگویند صدقه داده ، به نذرعمل کرده است و اگر نذر کند کاری برای خدا بجا آورد، در صورتی که یک نمازبخواند یا یک روز روزه بگیرد، یا چیزی صدقه بدهد، نذر خود را انجام داده است .

2653 - اگر نذر کند روز معینی را روزه بگیرد، باید همان روز را روزه بگیرد، ( احتياط واجب آن است كه آن روز را مسافرت نكند، تا بتواند روزه خودرا به جا آورد و چنانچه در آن روز مسافرت نكند، قضاي آن روز بر او واجب است واحتياط واجب آن است كه كفاره نيز بدهد.)و چنانچه در آن روز مسافرت کند، قضای آن روز بر او واجب است .

2654 - اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند ( گناه كرده ، و بايد كفاره بدهد، يعني ...) باید کفاره بدهد،یعنی یک بنده آزاد کند یا به شصت فقیر طعام دهد یا دو ماه پی در پی روزه بگیرد.

2655 - اگر نذر کند که تا وقت معینی عمل را ترک کند، بعد از گذشتن آن وقت می تواند آن عمل را به جا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روی فراموشی ، ( يا اجبار...) یاناچاری انجام دهد، چیزی بر او واجب نیست ، ولی باز هم لازم است که تا آن وقت آن عمل رابه جا نیاورد، و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد، باید به مقداری که در مسأله پیش گفته شد کفاره بدهد.

2656 - کسی که نذر کرده عملی را ( مستمرا ترك كند، و زماني براي آن معين ننموده ، چنانچه از روي اختيارآن را بجا آورد براي دفعه اول بايد كفاره بدهد و اگر نذر او چنان بوده كه هر دفعه از آن مستقلا تحت نذر قرار داشته ، احتياط واجب آن است كه براي هر دفعه كه آن عمل راانجام مي دهد كفاره اي بدهد، اما اگر چنين قصدي نداشته يا شك كند قصدش چگونه بوده ، يك كفاره بيشتر واجب نيست .) ترک کند و وقتی برای آن معین نکرده است اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا ندانستن ، آن عمل را انجام دهد کفاره بر اوواجب نیست ، ولی چنانچه از روی اختیار آن را بجا آورد برای دفعه اول بایدکفاره بدهد.

2657 - اگر نذر کند که در هر هفته روز معینی مثلا روز جمعه را روزه بگیرد چنانچه یکی از جمعه ها عید فطر یا قربان باشد، یا در روز جمعه عذر دیگری مانند حیض برای او پیدا شود، باید آن روز را روزه نگیرد ( و احتياطا قضاي آن را به جا آورد.) و قضای آن را به جا آورد.

2658 - اگر نذر کند که مقدار معینی صدقه بدهد، چنانچه پیش از دادن صدقه بمیرد باید آن مقدار را از مال او صدقه بدهند.

2659 - اگر نذر کند که به فقیر معینی صدقه بدهد، نمی تواند آن را به فقیر دیگربدهد و اگر آن فقیر بمیرد، بنابر احتیاط باید به ورثه او بدهد.

2660 - اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلا به زیارت حضرت اباعبدالله علیه السلام مشرف شود چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست ، و اگر به واسطه عذری نتواند آن امام را زیارت کند، چیزی بر او واجب نیست .

2661 - کسی که نذر کرده زیارت برود و غسل زیارت و نماز آن را نذر نکرده لازم نیست آنها را بجا آورد.

2662 - اگر برای حرم یکی از امامان یا امامزادگان چیزی نذر کند، باید آن را را به مصارف حرم برساند، از قبیل فرش ( تعميرات و روشنايي و خدامي كه مشغول خدمت هستند.) و پرده و روشنایی و اگر برای امام علیه السلام یا امامزاده نذر کند می تواند به خدامی که مشغول خدمت هستندبدهد، چنانچه می تواند به مصارف حرم یا سایر کارهای خیر به قصد بازگشت ثواب آن به منذورله برساند.

2663 - اگر برای خود امام علیه السلام ( يا امامزاده نذر كند، بي آن كه نام حرم را ببرد مي تواند علاوه بر اموري كه در مسأله قبل گفته شد، صرف مجالس عزاداري و سوگواري يا نشر آثار آن بزركواران يا كمك به زوار آنها يا هر كار ديگري كه نسبتي با آنها دارد بكند.) چیزی نذر کند، چنانچه مصرف معینی راقصد کرده ، باید به همان مصرف برساند و اگر مصرف معینی را قصد نکرده ، بایدبه فقرا و زوار بدهد یا مسجد و مانند آن بسازد و ثواب آن را هدیه آن امام نماید،و همچنین است اگر چیزی را برای امامزاده ای نذر کند.

2664 - گوسفندی را که برای صدقه ، یا برای یکی از امامان نذر کرده اند پشم آن ومقداری که چاق می شود جزو نذر است ، و اگر پیش از آن که به مصرف نذر برسد شیربدهد یا بچه بیاورد، ( بنابر احتياط واجب بايد به مصرف نذر برسانند.) باید به مصرف نذر برسانند.

2665 - هر گاه نذر کند که اگر مریض او خوب شود، یا مسافر او بیاید، عملی راانجام دهد چنانچه معلوم شود که پیش از نذر کردن مریض خوب شده ، یا مسافر آمده است عمل کردن به نذر لازم نیست .

2666 - اگر پدر یا مادر نذر کند که دختر خود را به سید شوهر دهد، بعد از آن که دختر به تکلیف رسید، ( اختيار با خود اوست و نذر آنان اعتباري ندارد.) احتیاط آن است که اگر بتوانند او را راضی نمایند که به سید شوهر کند.

2667 - ( عمل كردن به "عهد" مانند نذر واجب است .) هرگاه با خدا عهد کند که اگر به حاجت شرعی خود برسد کار خیری را انجام دهد، بعد از آن که حاجتش برآورده شد، باید آن کار را انجام دهد و نیزاگربدون آن که حاجتی داشته باشد عهد کند که عمل خیری را انجام دهد، آن عمل براو واجب می شود.

2668 - در عهد هم مثل نذر باید صیغه خوانده شود ( مثلا بگويد: "با خدا عهد كردم كه فلان كار خير را انجام دهم ". اما اگرصيغه نخواند، يا آن كار شرعا مطلوب نباشد، عهد او اعتباري ندارد.) و نیز کاری را که عهد می کندانجام دهد، باید نکردنش بهتر از انجام آن نباشد.

2669 - اگر به عهد خود عمل نکند، باید کفاره بدهد یعنی شصت فقیر را سیر کند یادو ماه ( پي در پي ...) روزه بگیرد، یا یک بنده آزاد کند.