احکام شرعی - احکام مالی که انسان آن را پیدا میکند - تطابق با فتوای آیت الله العظمی فاضل

2564 - ( مال گم شده را كه انسان پيدا مي كند و از قسم حيوان نيست اگر نشانه اي نداشته باشد كه به واسطه آن صاحبش معلوم شود، و قيمت آن كمتراز يك درهم "6/12نقره سكه دار" نباشد، بنابر احتياط لازم بايد از طرف صاحبش صدقه بدهد.) مالی که انسان پیدا می کند اگر نشانه ای نداشته باشد که به واسطه آن صاحبش معلوم شود احتیاط واجب آن است که از طرف صاحبش صدقه بدهد.

2565 - اگر مالی پیدا کند که نشانه دارد و قیمت آن از 6/12 نخود نقره سکه دار کمتر است ، چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نداند راضی است یا نه ،نمی تواند بدون اجازه او بردارد، و اگر صاحب آن معلوم نباشد، می تواند به قصداین که ملک خودش شود بردارد، ( و احتياط واجب آن است كه هر وقت صاحبش پيدا شد، اگر تلف نشده خودمال را و در صورتي كه تلف شده ، عوض آن را به او بدهد، و احتياط واجب آن است كه لقطه منطقه حرم مكه معظمه را هم بر ندارد.) و در این صورت اگر تلف شود، نباید عوض آن را بدهد، بلکه اگر قصد ملک شدن هم نکرده و بدون تقصیر او تلف شود، دادن عوض بر او واجب نیست .

2566 - هرگاه چیزی که پیدا کرده نشانه ای دارد که به واسطه آن می تواند صاحبش راپیدا کند اگر چه صاحب آن کافری باشد که در امان مسلمانان است در صورتی که قیمت آن چیز به "6/12" نخود نقره سکه دار برسد ( بايد تا يك سال در محل اجتماعات مردم و جايي كه احتمال مي دهد صاحب آن آنجا باشد اعلان كند، به نحوي كه عرف مردم بگويند در مدت يك سال مرتبا اعلان كرده است ، و چنانچه از روزي كه آن را پيدا كرده تا يك هفته هر روز و بعد تا يك سال هفته اي يك مرتبه در محل اجتماع مردم اعلان كند، كافي است .) باید اعلان کند و چنانچه ازروزی که آن را پیدا کرده تا یک هفته هر روزی و بعد تا یک سال هفته ای یک مرتبه در محل اجتماع مردم اعلان کند کافی است .

2567 - اگر انسان خودش نخواهد اعلان کند، می تواند به کسی که اطمینان داردبگوید از طرف او اعلان نماید.

2568 - اگر تا یک سال اعلان کند و صاحب مال پیدا نشود می تواند آن رابرای خود بردارد به قصد این که هر وقت صاحبش پیدا شد به او بدهد ( يا از طرف صاحبش صدقه بدهد. ولي احتياط مستحب آن است كه از طرف صاحبش صدقه بدهد.) ولی احتیاطمستحب آن است که از طرف صاحبش صدقه بدهد.

2569 - اگر بعد از آن که یک سال اعلان کرد و صاحب مال پیدا نشد، مال را برای صاحبش نگهداری کند و از بین برود، چنانچه در نگهداری آن کوتاهی نکرده و تعدی یعنی زیاده روی هم ننموده ، ضامن نیست ، ( ولي اگر براي خود برداشته ، ضامن است . و اگر از طرف صاحبش صدقه داده باشد، صاحبش مخير است بين آن كه به صدقه راضي شده يا عوض مالش را مطالبه كندو ثواب صدقه براي تصدق كننده باشد.) ولی اگر از طرف صاحبش صدقه داده باشد یا برای خود برداشته باشد، در هر صورت ضامن است .

2570 - کسی که مالی را پیدا کرده اگر عمدا به دستوری که گفته شد اعلان نکند،گذشته از این که معصیت کرده ، باز هم واجب است اعلان کند.

2571 - ( اگر ديوانه يا بچه نابالغ چيزي پيدا كند، ولي او بايد اعلان نمايد وپس از آن براي او تملك و يا از طرف صاحبش صدقه بدهد، اما اگر براي صغيرمصلحت دارد، تملك نمايد.) اگر بچه نابالغ چیزی پیدا کند، ولی او باید اعلان نماید.

2572 - اگر انسان در بین سالی که اعلان می کند از پیدا شدن صاحب مال ناامید شود،( به نحوي كه اعلان كردن لغو شمرده مي شود، احتياط واجب آن است كه آن را صدقه بدهد.) احتیاط واجب آن است که آن را صدقه بدهد.

2573 - اگر در بین سالی که اعلان می کند، مال از بین برود، چنانچه در نگهداری آن کوتاهی کرده یا تعدی یعنی زیاده روی کرده باشد، باید عوض آن را به صاحبش بدهد، و اگر کوتاهی نکرده و زیاده روی هم ننموده ، چیزی بر او واجب نیست .

2574 - اگر مالی را که نشانه دارد و قیمت آن به 6/12 نخود نقره سکه دار می رسددر جایی پیدا کند که معلوم است به واسطه اعلان صاحب آن پیدا نمی شود، می توانددر روز اول آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد و چنانچه صاحبش پیدا شود و به صدقه دادن راضی نشود، باید عوض آن را به او بدهد و ثواب صدقه ای که داده ، مال خود او است .

2575 - اگر چیزی را پیدا کند و به خیال این که مال خود اواست بردارد، بعدبفهمد مال خودش نبوده ، باید تا یک سال اعلان نماید. ( و همچنين است بنابر احتياط واجب ، اگر آن را با پاي خود حركت داده وجا به جا كند.)

2576 - ( بايد موقع اعلان جنس چيزي را كه پيدا كرده معين نمايد، به نحوي كه درنطر عرف صدق تعريف كند مثل اين كه بگويد: "كتابي پيدا كرده ام يا لباسي " و اگرهمين قدر بگويد: "چيزي پيدا كرده ام "، كافي نيست .) لازم نیست موقع اعلان جنس چیزی را که پیدا کرده بگوید بلکه همین قدر که بگوید چیزی پیدا کرده ام ، کافی است .

2577 - اگر کسی چیزی را پیدا کند و دیگری بگوید مال من است ، در صورتی بایدبه او بدهد که نشانه های آن را بگوید ( و يقين يا اطمينان پيدا كند كه مال اوست .) و یقین پیدا کند که مال او است ، ولی اگرذکر نشانه ها فقط موجب گمان مالک بودنش باشد، مخیر است که به او بدهد یا ازدادن به او خودداری نماید.

2578 - اگر قیمت چیزی که پیدا کرده به 6/12 نخود نقره سکه دار برسد، چنانچه اعلان نکند و در مسجد یا جای دیگری که محل اجتماع مردم است بگذارد و آن چیزاز بین برود یا دیگری آن را بردارد، کسی که آن را پیدا کرده ضامن است .

2579 - هرگاه چیزی پیدا کند که اگر بماند فاسد می شود، باید تا مقداری که ممکن است آن را نگهدارد، ( و بعد با اجازه مجتهد جامع الشرايط يا وكيل او قيمت آن را معين كند وبفروشد و پولش را نگهدارد و تا يك سال تعريف و اعلان كند، چنانچه صاحب آن پيدانشد، از طرف او صدقه بدهد.) بعد قیمت کند و خودش بردارد یا بفروشد و پولش رنگهدارد، و احتیاط مستحب آن است که در فروش آن به خودش یا به دیگری از حاکم شرع ، در صورت امکان ، اجازه بگیرد و در هر صورت باید تعریف تا یک سال را ادامه دهد تا اگر صاحب آن پیدا شد، پول را به او تسلیم کند و اگر صاحب آن پیدا نشد ازطرف او صدقه بدهد، و احتیاط واجب آن است که برای صدقه دادن از حاکم شرع اجازه بگیرد.

2580 - اگر چیزی را که پیدا کرده موقع وضو گرفتن و نماز خواندن همراه او باشد، در صورتی که قصدش این باشد که صاحب آن را پیدا کند، اشکال ندارد.( والا حكم مغصوب را دارد.)

2581 - اگر کفش او را ببرند و کفش دیگری به جای آن بگذارند، چناچه بداندکفشی که مانده مال کسی است که کفش او را برده ، ( و راضي است كه كفشش را عوض كفشي كه برده است بردارد، در صورتي كه از پيدا شدن صاحبش مأيوس و يا برايش مشقت داشته باشد، مي تواند به جاي كفش خودش بردارد، ولي اگر قيمت آن از كفش خودش بيشتر باشد، بايد هروقت صاحب آن پيدا شد، زيادي قيمت را به او بدهد و چنانچه از پيدا شدن او نااميد شود، بايدزيادي قيمت را از طرف صاحبش صدقه بدهد، و اگر احتمال دهد كفشي كه مانده مال كسي نيست كه كفش او را برده ، در صورتي كه قيمت آن از 6/12 نخود نقره سكه داركمتر باشد، مي تواند براي خود بردارد و اگر بيشتر باشد، بايد تا يك سال و بعدازيك سال ، بنابر احتياط واجب از طرف صاحبش صدقه بدهد.) در صورتی که از پیدا شدن صاحبش مأیوس و یا برایش مشقت داشته باشد، می تواند به جای کفش خودش بردارد.ولی اگر قیمت آن از کفش خودش بیشتر باشد، باید هر وقت صاحب آن پیدا شد زیادی قیمت را به او بدهد، و چنانچه از پیدا شدن او ناامید شود، باید با اجازه حاکم شرع زیادی قیمت را از طرف صاحبش صدقه بدهد، و اگر احتمال دهد کفشی که مانده ،مال کسی نیست که کفش او را برده ، باید با آن معامله مجهول المالک نماید یعنی از صاحبش تفحص کند و چنانچه از پیدا کردن او مأیوس شود، از طرف او به فقیرصدقه بدهد.

2582 - اگر مالی را که کمتر از 6/12 نخود نقره سکه دار ارزش دارد پیدا کندو از آن صرف نظر نماید و در مسجد یا جای دیگر بگذارد، چنانچه کسی آن را بردارد، برای او حلال است .