الحان قرآن - متون - سه گاه

نرم افزارهای رایگان تلفن همراهبازی و سرگرمیقرآنمفاتیحنهج البلاغهصحیفه سجادیهاوقات شرعیمسائل شرعیگنجینه معنویآشپزیمناسبت هاالحان قرآنصحیفه نور امام خمینی رهپنل عضویت

• در این درس دستگاه سه‌گاه (سیگاه) از ده منظر مورد بررسی قرار گرفته است، در پایان انتظار می‌رود:
1 - با کیفیت آهنگ این دستگاه آشنایی حاصل شود.
2 - موضوع آیاتی که در این مقام تلاوت می‌گردد شناخته شود.
1 - معنای لغوی : ریشه‌ی این کلمه فارسی بوده و نام لحنی از الحان موسیقی ایرانی و نام‌نوایی از موسیقی است.
2 - گستردگی و پیشینه : عده‌ای بهترین جایگاه این مقام را در آذربایجان، و اهل آن را بهترین اجراءکنندگان این مقام می‌دانند و معتقدند که به مرور زمان این مقام در همه‌ی سرزمین‌ها به خصوص در میان عرب‌زبانان جایگاه و موقعیتی خاص برای خود کسب نموده است تا آن جایی که امروزه یکی از مقامات اصلی در میان الحان قرآن کریم است.
3 - کیفیت آهنگ : سه‌گاه تنها مقامی است که نسبت به سایر مقام‌ها حالت تهییج و تطریب دارد در این مقام نوعی شور و هیجان و جهش وجود دارد که درصورت تطابق صحیح و به جا با مفهوم و معنای آیات زیبایی دوچندان دارد این مقام دوست داشتنی بوده و برای انسان هیجان ایجاد می‌کند. برخی گوشه‌های آن حالت امید و رجاء معنوی دارد و برخی دیگر حزنی معنوی در نفس به وجود می‌آورد.
4 - موضوع آیات : غالباً این مقام در آیات «رحمت، شادی، فرح، بشارت، امید، رجاء، مفاهیم عشق، وعده‌های الهی، مغفرت، صفات مومنان، پیروزی، اجابت دعا و اصحاب یمین»‌ آورده شده است.
5 - تاثیرات : الحان مقام سه‌گاه آرامش‌بخش و باعث لذت روح و جان است و غم‌ها را می‌زداید و ریتم آن به گونه‌ای است که حالت استهزاء، عتاب، خطاب، تمسخر و سرزنش را در ذهن شنونده تراوش و منقوش می‌کند. همچنین حلاوت و شیرینی آن برانگیزنده‌ی حس محبت، عشق و سوزدل است.
6 - جایگاه اجرا : این مقام غالباً قبل و بعد از چهارگاه و حجاز و بعد از رست قابل اجرا می‌باشد و همچنین پس از عجم و نهاوند نیز خوانده شده است.
7 - گوشه‌ها و نغمه‌های فرعی : این مقام یکی از دستگاه‌های اصلی موسیقی در ایران بوده و گوشه‌های «مویه، زابل، مخالف و مطلوب» در آن استفاده می‌شود. همچنین گوشه‌ی «رمل» نیز در آن استفاده می‌گردد و باز هم از نغمات فرعی آن می‌توان به «شوق‌افزا وشوق‌آور» اشاره نمود.
از دیدگاه اساتید لحن گوشه‌های دیگری از جمله دستگاه «هزام» که استاد مصطفی اسماعیل در تلاوت سوره‌های لقمان، نازعات و علق خوانده است را می‌توان نام برد.
8 - قاریان برتر : رفعت، شعشاعی، مصطفی اسماعیل، منشاوی، شحات انور و نیز استاد غلوش می‌باشند.
9 - وزن‌های لحنی :
قرار
مفاعلن، مفتعلن، مفاعلن
جواب
متفاعلن، متفاعلن، متفاعلن
جواب‌الجواب
متفاعلن، متفاعلن، فعلاتن
نت رکوز این مقام درجه Mi نصف بمل (ربع پرده پایین تر از نت می) که به سیکا نیز معروف است می باشد. البته این مقام در بین قراء قدیم نسبت به قراء جدید کمتر رواج داشته است. اولین نغمه مهم و کاربردی این مقام نغمه ی ((سیکا اصلی)) است که در بین برخی از اهالی صوت و لحن به قرار سه گاه مشهور است.
دومین نغمه از مقام سه گاه که غماز(Dominant) سیکا محسوب می شود نغمه ای است با نام ((سیکا اوج)) که به علت اسقرار بر درجه ی Si به این نام مشهور است. بعضا دیده شده است که برخی این نغمه را با نغمه سیکا اصلی ترکیب کرده اند چرا که اجرای این نغمه معمولا ملزوم شروعی با پرده ی بالاست. اما در هر حال این نغمه از نغمات شور انگیز است.
سومین نغمه اصلی از مقام سه گاه نغمه ای است که شاید نام آن کمی غریب باشد اما طریقه ی نام گذاری ما طبق پلکان صوتی اعراب است و بنده ی حقیر هیچ دخالتی ندارم. نام این نغمه ((سیکا بُزرُک)) است و این نام گذاری به علت استقرار بر روی درجه ی بزرک است. (همان سه گاه بزرگ خودمان) این نغمه معمولا به صورت صعود از نغمه ی قبل از خود خوانده می شود چون استارت این نغمه کمی سخت و صعب است.