الحان قرآن - متون - نهاوند

در این درس دستگاه نهاوند از ده منظر مورد بررسی قرارگرفته است، در پایان انتظار می‌رود: 1 - کیفیت آهنگ این مقام شناخته شود. 2 - با موضوع آیاتی که با این دستگاه تلاوت می‌شود آشنایی حاصل شود. 1 - معنای لغوی: در لغت، نهاوند نام یکی از شهرهای ایران و همچنین نام شعبه یا نام پرده‌ای از موسیقی آورده شده است. 2 - گستردگی و پیشینه: نهاوند به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و زیبا و دل‌انگیزترین سبک‌های موسیقی سنتی ایران است. این مقام همنام یکی از شهرهای ایران می‌باشد. در الجزایر به عنوان «دهاوی» و در ترکیه به اسم «بوسلیک یا فرح‌افزا» شناخته شده است. البته در مورد خواستگاه این مقام دو نظریه وجود دارد. عده‌ای آن را از کشور ایران، و عده‌ای دیگر خاستگاه آن را کشور هند می‌دانند این مقام به «نهوند» نیز مشهور است. 3 - کیفیت آهنگ: نهاوند یکی از مقام‌های متعادل و قابل مانور، دارای ماهیتی لطیف و منعطف از نظر لحنی بوده، و ظرافت و لطافت ویژه‌ای را طلب می‌کند. به طوری که نه لحن خیلی خفیف از آن استنباط می‌گردد. بلکه ترکیبی از آن‌هاست. نهاوند نه مانند صبا و حجاز و رست دارای ریتم، لحن سنگین، بلند، موکد و گرم است و نه مانند سه‌گاه مهیج و محرک، بلکه میانه‌ای از این مقامات می‌باشد و همچون دانه‌ی مروارید در مقامات دیگر خودنمایی می‌کند. 4 - موضوع آیات: بهترین محل تلاوت آیات با این مقام داستان‌های قرآن است. همچنین آیات توحید صفات الهی، نبوت خاصه، احکام و عبادات، اصحاب یمین و مؤمنین، اخلاق، پند، اندرز، حمد و ثنا، نقل اخبار، تحسین و تأنی و صبر را نیز می‌توان با آن تلاوت نمود. 5 - تأثیرات: مقام نهاوند مقامی بسیار لطیف و مانند نسیم سحرگاهان صورت شب‌زنده‌داران را نوازش می‌کند. برخی گوشه‌های آن حالت محبت و سرور و بهجت در نفس ایجاد می‌کند. 6 - جایگاه اجرا: این مقام با نغمی‌ی رست و چهارگاه تجانس داشته و معمولاً پس از حجاز و سه‌گاه و صبا به این مقام منتقل می‌شوند. 7 - گوشه‌ها و نغمه‌های فرعی: به واسطه‌ی گستردگی و زیر نغمه‌های درون مقامی، قاری به راحتی می‌تواند در این مقام مانور داده و پرده‌های متعدد را در آن اجرا نماید. خصیصه‌های دیگر آن قابلیت ترکیب‌پذیری است. از مقامات فرعی آن می‌توان به نکریز اشاره نمود و همچنین نغمه‌های «بوسیلک – سلطانی یا عشاق، فرحزا و حصار» را نیز جزء این مقام دانسته‌اند. 8 - قاریان برتر: تلاوت‌های استاد مصطفی اسماعیل خصوصاً در سوره‌ی مبارکه‌ی بقره. همچنین تلاوت سوره‌ی مبارکه سباء توسط استاد منشاوی را می‌توان از تلاوت‌های برتر این مقام به حساب آورد.
9 - وزن‌های لحنی: وزن موسیقیایی مقام به صورت زیر می‌باشد:
قرار
مفاعلن، فعلاتن
جواب
فاعلن، فعلان
جواب‌الجواب
فعلاتن، فاعلن، فعلان
نهاوند، مقامی است که هم می‌تواند شاد باشد و هم حالاتی از حزن را در خود دارد. این مقام از نغماتی است که بنا بر نظر استاد مصطفی اسماعیل (در یکی از مصاحبه‌های ایشان) برای تلاوت آیات داستانی مناسب است. همان گونه که خود استاد در تلاوت معروف بقره طارق وقتی که صحنه‌ی جنگ داوود را با لحنی حماسی در بستر مقام نهاوند اجرا می‌کنند.
نت استقرار مقام نهاوند () do است. اولین نغمه‌ی مهم و مورد استفاده در تلاوت قرآن از مقام نهاوند نغمه‌ای است با نام () نهاوند قرار یا () نهاوند اصلی. این نغمه بر روی همان درجه‌ی ارتکاز نهاوند استقرار می‌یابد. این نغمه همان نغمه‌ای است که بعضاً با نام () قرار نهاوند شناخته می‌شود.
دومین نغمه‌ی مهم و پر کاربرد و زیبا در تلاوت قرآن از مقام نهاوند نغمه‌ای است که به علت ارتکاز نهاوند بر درجه‌ی راست و این که پنجمین درجه‌ی این مقام (غماز المقام) نت Sol است به نام () نهاوند نوا شناخته می‌شود. این نغمه که یکی از نغمات بسیار زیبای تلاوت است دارای فراز و فرودهایی مشخص و واضح است (این فراز و فرودها در هر سه درجه‌ی مهم این مقام وجود دارد اما در درجه‌ی پنجم بیش تر خودنمایی می‌کند) (البته از این دست فراز و فرودها در نغمه‌ی حجاز نوا نیز وجود دارد که در آن جا بیشتر حالت تأکیدی دارد) اغلب نوقاریان در تلاوت خودشان با توجه به شنیده هاشان سعی بر اجرای این نغمه دارند که در نوع خود حرکات جالبی انجام می‌دهند. نام مشهور این نغمه (غلط مصطلح) در بین برخی قراء () جواب نهاوند است.
سومین نغمه‌ی مورد استفاده و کاربردی در مقام نهاوند نغمه‌ای است با نام () نهاوند کردان (یا به قول برخی: جواب الجواب نهاوند) و این نام گذاری به علت این است که درجه‌ی استقرار نهاوند درجه‌ی راست است و درجه‌ی هشتم آن می‌شود درجه‌ی () کردان یا ماهور. این نغمه معمولاً به صورت صعود از نهاوند نوا به سمت نهاوند کردان اجرا می‌شود؛ لذا مثال‌هایی که ان‌شاءالله خواهم آورد به این صورت اجرا شده‌اند.
توضیحات فنی در مورد مقام نهاوند:
درجه‌ی ارتکاز (استقرار نهاوند) درجه‌ی راست (Do) است. این مقام از مقاماتی است که معمولاً ترکیبات بسیار زیبایی دارد و مقام‌های فرعی بسیار جالبی از آن مشتق می‌شود مثل مقام فرحفزا یا مقام شوق آور یا ... این مقام در ترکیب اجناس دو حالت دارد: اول جنس اول نهاوند و جنس دوم حجاز به حالت صعودی (با جمع منفصل) دوم جنس اول نهاوند و جنس دوم کرد به حالت نزولی (بازهم با جمع منفصل) .
مقام نهاوند (اگر از نت دو یا راست شروع شود) : بالا رونده :نهاوند کبیر (اما در مکتب موسیقی سوریه در مکتب مصر به دو جنس نهاوند گفته می‌شود) و فرود ان نهاوند کردی مقام نهاوند(اگر از نت سل یا نوا شروع شود):بالا رونده :سلطان یگاه و فرود ان فرحفزا (مصور مقام نهاوند)مقام نهاوند(اگر از نت ر یا دوگاه شروع شود): بالا و پایین رونده بوسلیک (مصور مقام نهاوند).



بزرگترکوچکتر
در باره ما  | تماس با ما |  نظرخواهی | سایت جایگزین
خدمات تلفن همراه
مراجعه: 181,843,770