الحان قرآن - متون - چهارگاه

این مقام ترکیبی از نغمات ماهور، چهارگاه و چند مقام فرعی و کوچک دیگر است. نغمه‌ی ماهور نقش بسیار مهمی در این مقام ایفا می‌کند، چون گوشه‌هایی از ماهور به چهار گاه ختم می‌شود که در تلاوت بسیار زیبا جلوه می‌کند چهارگاه از دو واژه‌ی چهار و گاه به معنای چهارمین محل توقف یا چهارمین زمان تشکیل شده و عده‌ی بسیاری از استادان لحن معتقدند، به وجود آمدن چهارگاه، با رعد و برق آسمان مرتبط است. به هر حال، این نغمات از هرجا که برخاسته‌اند، امروزه در میان اعراب رنگ و بوی عربی به خود گرفته و به عجم معروف اند. اعراب معتقدند، عجم مقامی است درخشان و پاک که با جوشش و عظمت و هیجان خود، شور و شوق جوانی را در انسان ایجاد می‌کند و به ارائه‌ی شبه تحریرها که نقش مهمی در این مقام دارند، تأکید می‌کنند. مهم‌ترین محل‌های اجرای این مقام در آیاتی با مفاهیم خدا، بهشت، توبه، معجزات پیامبران، دعا و درخواست و نیز حرکت و مبارزه، می‌توان بهره جست و از تأثیرات مهم آن می‌توان به ایجاد شور، شوق و هیجان در شنونده اشاره کرد
از میان قاریان مشهور دنیا، استاد شحات محمد انور که در تلاوت دارای سبک «تألیف بدیع» دارد، برخلاف بیش تر قاریان حال حاضر که سبک تألیف تقلید دارند، استاد اجرای این مقام است. بر اساس توصیه‌ی استادان لحن و اجرای اکثر قاریان بزرگ دنیا، بهتر آن است که این مقام را پس از مقامات رست و سه گاه تلاوت کنیم؛ هر چند که مرحوم عبدالباسط پس از مقام حجاز و مرحوم منشاوی پس از بیات و نهاوند وارد این مقام شده‌اند. ترکیب این مقام با صبا، جایز است و می‌توان آن را با مقامات بیات، رست و سه گاه همراه کرد. اثر این مقام، ایجاد شور و شوق جوانی است و در آیاتی با مضامین خدا، بهشت، توبه، معجزات پیامبران، دعا و درخواست و حرکت و مبارزه به کار می‌رود.
باطن یا درون مایه: برخی این مقام را از مقام‌های شاد می‌دانند و برخی معتقد به حزین بودن آن هستند. البته حزن درونی این مقام و شعف انگیزی آن انکار ناپذیر است. معمولاً ما ایرانی‌ها با شنیدن این مقام به یاد لحظات افطار می‌افتیم و این به علت آن است که «ابتهال ربنا» با ملودی ای شبیه به چهارگاه (فکر کنم ماهور) اجرا شده است. توضیحات فنی: این مقام متشکل از دو جنس عجم و راست به صورت منفصل بر روی درجه‌ی Fa است و سیر صعودی و نزولی آن هر دو اجرا می‌شود. ترکیب این مقام با مقاماتی همچون صبا و سه گاه و حجاز بسیار ترکیبات زیبایی هستند. توجه داشته باشیم که با جابجا کردن اجناس و اجرا از نت Do مقام ماهور را نتیجه می‌دهد.
نت استقرار مقام چهارگاه درجه «جهارکا» یا نت «Fa» است. اولین نغمه مهم و پرکاربرد این مقام مثل سایر مقامات اصلی چهارگاه اصلی نام دارد.
دومین نغمه از این مقام بسیار زیبا و جذاب نغمه‌ای است که به علت استقرار بر درجه‌ی Do (کردان) به نغمه‌ی «جهارکا کردان» موسوم است.



بزرگترکوچکتر
در باره ما  | تماس با ما |  نظرخواهی | سایت جایگزین
خدمات تلفن همراه
مراجعه: 181,824,985